Malowanie drewna farbą: kredowa czy akrylowa?

Kiedyś, kiedy nie zajmowałem się stolarstwem nierzadko zastanawiałem się nad sposobami wykończenia mebli różnego rodzaju, drewna i innych powierzchni. W przypadku drewna wskazane jest niemal zawsze wykończenie powierzchni i zabezpieczenie odpowiednimi środkami. Niemal zawsze, tylko z tego względu, że akcesoria kuchenne, drewniane jak np. łyżka do mieszania czy deska do krojenia, ze względu na kontakt z żywnością pozostawia się w stanie surowym; choć i tak zalecam co jakiś czas przetrzeć olejem jadalnym, zabezpieczy to przed wilgocią i wydłuża czas używania produktu.

Powracając jednak do głównego tematu wpisu; meble drewniane potrzebują wszelakiego wykończenia, zależnego od ich przeznaczenia i dalszej intensywności użytkowania. I tak w temacie drewna mamy miliony, dosłownie miliony możliwych wykończeń, kolorów, zabezpieczeń. Farby, lakiery, lazury, bejce, lakierobejce, woski, oleje i wiele wiele innych, a każdy z nich dzieli się na kolejne dziesiątki podrodzajów i kolorów...

Patrząc na nowoczesne meble drewniane, szczególnie dziecięce, zderzamy się z jednokolorowymi formami bez widocznego usłojenia drewna. A jednak są to meble drewniane, które więc wykończenie pozwoli nam uzyskać taką formę?

Farby różnego rodzaju, przy odpowiednim przygotowaniu podłoża pozwolą nam na dokładne pokrycie powierzchni. Mimo wszystko warto zaznaczyć, że siła pokrycia i końcowy efekt zależy nie tylko od farby, ale też gatunku drewna. Z zasady im gęstszy i twardszy rodzaj drewna, jesteśmy w stanie wyszlifować dokładniej i równiej, a więc efekt będzie łatwiejszy do osiągnięcia. W przypadku np. sosny, zawsze są widoczne słoje drewna i nic z tym nie zrobimy. A jeśli mam być szczery, to nigdy nie uzyskamy takiego efektu jak przy lakierowanej płycie MDF; zawsze drewno nieco będzie widoczne, nieco widoczne słoje, nieco widoczne nierówności. Jest to jednak cecha wyjątkowa i tylko meble drewniane mogą się nią szczycić.

Ok, mamy jasność, ale jakie farby należy użyć do malowania drewna, jak wykonać to szybko, sprawnie i na lata?

Najpopularniejsze rodzaje farb do drewna:

1) Farby akrylowe

2) Farby olejne, ftalowe

3) Farby kredowe

4) lakiernie używają farby/lakiery poliuretanowe i inne chemiczne i akrylowe wytwory dostępne strikte do użytku przemysłowego. Nie będziemy ich omawiać, skupimy się na bardziej dostępnych rozwiązaniach.

Farby olejne; no cóż wytrzymałe na zewnątrz i są bardzo uniwersalne. Płoty, barierki itp. Jednak do domu się nie nadają; raczej przestarzała metoda malowania drewna. Schnie bardzo długo, nawet 24h; jest mało odporna na zarysowania, potrafi niekiedy odspoić się od podłoża. Mimo to tworzy grubą warstwę, można położyć ją niemal na wszystkie powierzchnie i jest odporna na wilgoć. Omijamy ten temat.

Farby kredowe to współczesne bum w malowaniu drewna. Są bardzo popularne, dzięki nim nadamy drewnu efekt ultraMAT albo efekt mebla antycznego, z przecierkami. Aby wykorzystać je w 100% wymagają dużo cierpliwości, wprawionej ręki rzemieślnika. Kolory uzyskiwane przez producentów, często są wzorowane na czasach dworskich, delikatne pastele, wyblakłe róże, szmaragdy... Każdy kto zechce odnaleźć nieco luksusu w swoich meblach odnajdzie odcień dla siebie. Nie jest jednak oczywistym uzyskanie koloru białego. Farby te wyróżniają się siłą krycie i swoją gęstą fakturą, dzięki której przy malowaniu pędzlem możemy pozostawić efekt widocznego włosa, bądź malować na gładko wałkiem. Niekiedy wystarczy jedna warstwa.

Trzeba też zwrócić uwagę, że musimy dokładnie przygotować podłoże pod farbę kredową. Mimo iż producenci zapewniają o możliwości malowania starych mebli, na pewno trzeba je odpowiednio wyszlifować i umyć wodą z płynem. W dodatku popularność farb i ich przeznaczenie sprawia, że są kilkukrotnie droższe od farb akrylowych. Czy to wada? NIE. Absolutnie nie. Podkreśla to charakter wykończenia, który faktycznie się różni od farby akrylowej. Kredowa emalia jest przeznaczone dla konkretnego odbiorcy i dla konkretnego efektu, który jest niepowtarzalny i wyjątkowy.

Bezpieczeństwo dzieci i nasze na co dzień jest bardzo istotne. Omawiane farby kredowe są więc bezpieczne dla nas, składają się z naturalnych składników, rozcieńczalne wodą. Można nimi malować zabawki i meble dziecięce. Również zapach jest bardzo przyjemny i nie drażniący.

Pomalowanie farbą to nie koniec i choć producenci chwalą swoje produkty wyjątkową wytrzymałością na ścieranie i zarysowania nie obędzie się bez dodatkowego wykończenia. Wosk lub lakier nakładany na powierzchnię, oczywiście przeznaczony do danego rodzaju farby ( większość producentów ma swoje impregnaty do własnych farb) to jedyny sposób na finalne wykończenie. Owszem surowa powłoka ma swój charakter, jednak wytrzymałość na codzienne użytkowanie otrzymamy dopiero po zaimpregnowaniu dodatkowymi środkami. I nawet jeśli stwierdzimy, że zarysowania i przetarcia dodadzą charakteru, warto spojrzeć jeszcze na zabrudzenia powłoki, która niezabezpieczona będzie miała do tego tendencję. Dlatego więc zalecam stosowanie dodatkowych lakierów lub wosków, aby cieszyć się meblem na wiele lat.

Farby Akrylowe cieszą się równie ogromną popularnością, jednak nie ze względu na trendy i modę, a wyjątkową uniwersalność i elastyczność w zastosowaniu. Są bardzo tanie, łatwo dostępne w każdym niemal sklepie, w ogromnej ilości kolorystycznej, świetnie kryją powierzchnie i schną w ciągu kilkudziesięciu minut. To główne zalety, jednak jak każda z nich mają też swoje wady. Przede wszystkim podobnie jak w farbach kredowych wymagają dodatkowego zabezpieczenia. Nie ma co się oszukiwać i oczekiwać od farby akrylowej ultraodporności na ścieranie i zarysowania, o której wspominają producenci. Co ciekawe jakoś nikt nie wspomina o dodatkowej impregnacji lakierem, a jednak bez tego cała praca na marne. No dobra, niekiedy wystarczy sama farba, np ramy obrazów, ale jeśli chodzi o krzesło to zupełne nieporozumienie.

Farbą akrylową uzyskamy efekt przede wszystkim gładkiego wykończenia, najładniej wychodzi rozłożenie wałkiem lub natryskiem. Powierzchnia malowane powinna zostać starannie odtłuszczona i odpylona, oraz wyszlifowana papierem ściernym najlepiej o gradacji 240/320. Wymagania są jednak nieco bardziej elastyczne niż przy farbie kredowej. Na rynku są również dostępne grunty dla farb akrylowych przy malowaniu trudnych powierzchni, a w zasadzie powierzchni porowatych. Taką powierzchnią będzie surowa płyta mdf, która ze względu na swoją strukturę mocno chłonie nakładaną farbę. Dlatego bez zastosowania podkładu, izolantu malowanie mdf to co najmniej 3-4 warstwy farby dla oczekiwanego efektu.

Farba akrylowa jak sama nazwa wskazuje jest emalią wodno rozcieńczalną. Skład więc nie zawiera rozpuszczalników chemicznych, dzięki czemu posiada przyjemny zapach i w zwyczaju jest bezpieczna dla ludzi, w szczególności dla dzieci. To ogromnie ważne zalety, o których możemy nie pomyśleć. Jednak możliwość malowanie bezpośrednio w mieszkaniu, brak potrzeby wietrzenia mebla przez długie dni i możliwość używania mebla po kilku godzinach to bardzo istotne sprawy. W dodatku maluchy i ich zabawki, które mogą pojawić się w buzi nie będą szkodliwe. Warto tylko zwrócić uwagę czy dana farba ma atest dla zabawek.

Wykończenie powierzchni proponuję zawsze wykonać lakierem. Jednak lakiery są również wielu producentów i rodzai. Poliuretanowe, poliuretanowo-akrylowe, akrylowe i wiele innych. W przypadku farby akrylowej wchodzą w grę jedynie lakiery akrylowe. Co prawda nie są one tak bardzo wytrzymałe i odporne jak lakiery chemiczne poliuretanowe jednak wystarczająco odporne na codzienne użytkowanie oraz posiadają wiele innych zalet. Przede wszystkim podobnie jak przy farbie, bezpieczne dla dzieci, szybko schnie, ładnie pachnie i prosto się nakłada. Po wielu moich osobistych próbach, mogę podpowiedzieć, że lakiery akrylowo-poliuretanowe często się kleją po nałożeniu na farbę akrylową, jakby nie mogły doschnąć; a lakiery poliuretanowe zmieniają kolor farby, np biały żółknie. Co ciekawe lakier nitro potrafił zmyć farbę. Pewnie nie jest to regułą, ale do tej pory wszystkie moje eksperymenty przynosiły identyczne efekty.

To wszystko można zastosować nie tylko do drewna ale też do innych powierzchni malowalnych. Śmiało możemy odmalować meble z płyty, kuchnie, stoliki, taborety, w zasadzie wszystko co przyjmie farbę. Warto jednak pamiętać, że każda taka decyzja jest nieodwracalna. To nie prawda, że zeszlifujemy starą farbę, bo tak na prawdę nikt się tego nie podejmie. Malowanie zmatowionego elementu, odtłuszczonego i odpylonego powinno być na tyle skuteczne, aby po zabezpieczeniu wierzchniej warstwy np. lakierem wytrzymało kolejne kilka, kilkanaście lat użytkowania.

Warto też wspomnieć, że współczesne farby, szczególnie wodno rozcieńczalne posiadają filtry UV i są mało wrażliwe na promienie słoneczne i zmianę koloru pod ich wpływem.

Dlatego więc uważam, że w przypadku farb, odnawianie mebli lub ich pierwotne wykończenie jest najbardziej trwałe i opłacalne przy farbach akrylowych i kredowych. Szczególnie jednak wysokie zalety możemy wykorzystać przy farbach akrylowych. Farby kredowe okazują się być przeznaczone dla konkretnej grupy docelowej; osób które mają w zamyśle użycie danej emalii.

Do usłuszenia

Konrad M.