ABC drewna - sosna

Już dano temu miałem uruchomić serię wpisów o tematyce opisów gatunków drzew. Taka mała encyklopedia pisana mniej naukowym językiem, a bardziej praktycznymi odczuciami; przynajmniej do czasu, w którym faktycznie mogę opowiedzieć coś z praktyki...

Wszystko to spowodowane jest ilością gatunków drzew na świecie. Jak już może wspominałem w poprzednich wpisach, szacuje się że na świecie jest ok 30-40 tysięcy gatunków drzew. Oczywiście mamy do czynienia z różnymi rodzinami, jednak jak się okazuje znamy zaledwie kilka do kilkudziesięciu drzew. Wielu z was, moich klientów i osób obserwujących zapewne pomyśli o kilku popularnych polskich i może jakimś egzotycznym gatunku: Dąb, Buk, Sosna, Świerk, Grab, Klon, Olcha, Jodła a może też Orzech Amerykański, Cis... Większość tych drzew otacza nas na co dzień, niektóre z nich są bardzo charakterystyczne, a inne stosunkowo ciężkie do rozróżnienia, np. kora olchy jest niemal identyczna z korą dębu. Z drugiej strony są takie gatunki, o których nie słyszeliśmy; ciekawym gatunkiem jest np. Mopane jako drewno o wyjątkowych właściwościach akustycznych, gęste i twarde.

Dziś jednak opracujemy model bardzo znany, często lubiany ale też uważany za tani i oszczędny gatunek. Drzewo Sosnowe.

Sosna jest bardzo istotnym gatunkiem w całym ekosystemie leśnym; jest też jednym z najczęściej występującym i ogólnodostępnym drzewem. Jedynie w Polsce wśród całości lasów występuje w 60% sosna. Oczywiście ma swoje wady i zalety jednak ze względu na ich wyważenie, cena w tartaku jest bardzo atrakcyjna, a samo drewno może być wykorzystywane zarówno w domu jak i na zewnątrz. Czasami jeśli coś jest do wszystkiego w rezultacie okazuje się być do niczego. Niestety z tego względu przykleiła się łatka, szczególnie dla zainteresowanych tematem; że drewno sosnowe jest słabe, delikatne i tanie. I owszem, jednak jest to też zupełnie niedoceniony gatunek.

W moim osobistym nastawieniu sosna nie jest pożądanym gatunkiem wewnątrz mieszkań jako główny materiał na meble. Głównie ze względu na ilość wad, ale też na odporność na uszkodzenia mechaniczne i tendencję do zmiany koloru pod wpływem promieni UV. Mimo to wiele gotowych mebli litych do kupienia wykonanych jest właśnie z sosny, również jeśli chodzi o drzwi lite drewniane w marketach, wykonane będą z sosny, ewentualnie świerku. Drewno do kupienia w marketach, podbitka, elewacja, wszystko to najczęściej będzie właśnie sosna. Dlaczego więc? Przejdźmy do meritum.

Krótka charakterystyka: 

Drzewo iglaste. Drzewo sosnowe jest drzewem stosunkowo długowiecznym, ale przede wszystkim bardzo szybko rośnie. Potrafi rosnąć nawet 700 lat choć przeciętnie trwa to ok 300-400 lat. Rośnie najczęściej w drzewostanach, osiąga 30-40m wysokości. Z racji dość gęstego porostu i braku dostępu do światła drzewa te są wysokie, w większej części bez gałęzi, jedynie u szczycie z rozrośniętą nieregularnie koroną zajmującą około 1/3 całej wysokości drzewa. Co ciekawe, sosna ma jeden z najgłębszych systemów korzeni sięgający nierzadko 3m głębokości. Ma kolor jasno żółty, wyraźne usłojenie, szerokie słoje roczne. Drewno po osuszeniu bardzo lekkie, jednak też miękkie, średnio trwałe.

Zalety:

- Piękne nieregularne i wyraźne usłojenie drewna

- Materiał miękki a więc stosunkowo łatwy w obróbce

- Wytrzymały gatunek konstrukcyjnie, na siły związane z różnicami temperatur

- Dobre i łatwe klejenie

- Możliwość pozyskiwania żywicy (patrząc z innej strony niż stolarstwo)

- Drewno lekkie

- Szybko schnące

- Przyjemny zapach ze względu na dużą zawartość żywicy

Wady:

- Żółknięcie drewna z upływem czasu, pod wpływem promieni UV (słońce)

- Materiał miękki a więc łatwo o uszkodzenie mechaniczne

- Podatne na degradacje biologiczną, robaki, gnicie i siniznę, szczególnie jak nie zostanie zabezpieczone i odpowiednio wysuszone

- Tendencja do paczenia i pękania, podczas niewłaściwego suszenia.

- Duża ilość cech drewna, sęków, krzywizn, skręceń słojów, kanałów i pęcherzy żywicznych.

- Zapach żywicy może wywoływać alergię.

- Malowanie, olejowanie nieco utrudnione ze względu na żywicę,

Jak widać powyżej mamy dużo zalet sosny, na które nietrudno znaleźć kontrargument. W meblarstwie jeśli zostaje wykorzystany, nie myśląc o tańszych, z zautomatyzowanej produkcji meblach, drewno sosnowe najlepiej spisze się jako bejcowane i lakierowane. Głównym powodem jest jej ciemnienie i żółknięcie pod wpływem promieni UV. Dlatego pokrycie kolorem eliminuje ten problem. Dodatkowo jeśli zachowamy widoczne usłojenie uzyskamy piękny Efekt. Niestety niekoniecznie wytrzymała mechanicznie, miękki materiał sprawia, że nie trudno o wgniecenia. Dlatego też meble dziecięce i ich intensywne użytkowanie przez pociechy nie zawsze przechodzi obojętnie wobec mebli, które szybko się niszczą. Dodatkowo dużo sęków utrudnia zarówno obróbkę jak i późniejsze użytkowania ponieważ jeśli na etapie wykańczania nie zaimpregnujemy sęków to zawarta w nich żywica z czasem zabrudzi powierzchnie wykończoną. Nierzadko będzie się kleić w tym miejscu. Dzięki zawartości żywicy i ogólnej budowie sosny, a także drzew iglastych sosna jest gatunkiem wytrzymałym dla różnego rodzaju konstrukcji. Owszem, ma tendencję do degradacji biologicznej, gnicia i sinizny, ale po odpowiednim zaimpregnowaniu i wysuszeniu świetnie sprawdza się jako podbitki, boazerie, meble ogrodowe, konstrukcje niewidoczne mebli tapicerowanych, drzwi, konstrukcje ścianek działowych i wiele innych. Mimo wszystko okazuje się być całkiem prosta w obróbce, a przynajmniej teoretycznie. Osobiście mam z tym duży problem. Owszem, jest miękka, łatwo się tnie, dłutuje i czyści, jednak z racji rzadkich słojów i kanałów żywicznych staje się bardzo kierunkowa. Tzn, że bardzo łatwo jest ją "zadrzeć"... Musimy ogromnie pilnować przebiegu słojów, aby nie doszło do zadarcia podczas strugania i wyłamania słoja lub końca elementu; może również łatwo dojść do rozszczepienia elementu w wyniku dłutowania lub wkręcania wkręta. Trzeba też ogromnie pilnować w trakcie obróbki, aby nie uszkodzić kawałka drewna mechanicznie. Wystarczy okruch drewna na strugnicy, aby zrobić dołek w elemencie. Nie ułatwia obróbki duża ilość cech drewna, sęków, krzywizn, skręceń słojów, kanałów i pęcherzy żywicznych. Z drugiej strony łatwo się klei, a spoina jest wytrzymała. Idąc dalej po naszych zaletach zauważamy, że sosna jest lekka i faktycznie tak jest. Waży mniej więcej połowę tego co drewno liściaste takie jak buk. Pozwala to na przyjemniejsze wykonywanie mebli, a same meble są lekkie. Pozostaje nam jeszcze kwestia zapachu; oj tak piękny jest zapach sosny, szczególnie podczas cięcia. Wydziela się wtedy zapach żywicy i niejeden stolarz uwielbia ten czas, gdy tnie się sosnę. Mimo wszystko nie wszystkim może pasować taki stan rzeczy, tym bardziej, że w późniejszym etapie użytkowania nadal czuć mniej lub bardziej zapach żywicy w domu. Z drugiej strony może również uczulać, co często jest problemem w domach. Szczególnie dziś, gdy coraz więcej osób ma problem z alergią.

Mam więc ogromną nadzieję, że w nieco inny i ciekawszy sposób opisałem ten gatunek drewna. Całkiem niedawno w zupełnie gorszej sytuacji gospodarczej kraju, sosna była gatunkiem podstawowym, niekiedy jedynym o jakim myśleliśmy w kontekście mebli drewnianych. Dziś dostępność ma drugie znaczenie, ponieważ inne gatunki stały się dostępne. A cena sama w sobie nie różni się tak ogromnie w przypadku wykonania mebli na wymiar, inaczej ma się sprawa z masową produkcją.

Zapraszam do śledzenia blogu i regularnej lektury. Mam nadzieję, że ilość osób odwiedzających będzie stale rosła.

Do usłyszenia

Konrad M.